3.0 Traditionele verf

Verf wordt gemaakt door een bindmiddel (lijnolie) toe te voegen aan een pigment. Foto: Frits van der Gronde

Het bindmiddel en het pigment worden gemengd. Foto: Frits van der Gronde

De verf wordt gewreven met een zware loper. Het bindmiddel en het pigment worden hierdoor nog beter gemengd. De verf wordt daardoor beter verwerkbaar. Foto: Frits van der Gronde

De verf is nu klaar om te schilderen. Foto: Frits van der Gronde

Als we op zoek gaan naar historische kleuren moeten we ook iets van historische verven weten. Vrijwel alle verf wordt tegenwoordig kant en klaar in een pot verkocht. Indien gewenst wordt de verf op kleur gemengd in een machine. Moderne verven zijn synthetisch, en hoofdzakelijk gemaakt uit ruwe aardolie. In het algemeen worden bij boerderijen de volgende verfsoorten toegepast: traditionele olieverven, traditionele kalkverven, teerproducten en (na circa 1950) synthetische verven.

Handmatig bereid

Tot aan het eind van de 19^de eeuw maakte de schilder in de rustige wintermaanden de verf meestal zelf in zijn werkplaats. Hiervoor gebruikte hij ten minste twee grondstoffen: een bindmiddel en een pigment. Pigment is de kleurstof en bindmiddel heeft als doel de pigmentdeeltjes aan elkaar te binden en aan de ondergrond te laten hechten. De kleur van een verf wordt hoofdzakelijk bepaald door één of meer pigmenten, maar ook enigszins door het bindmiddel. Zonodig kon de schilder ook verdunningsmiddelen, droogmiddelen en vulstoffen toevoegen aan de verf. Het recept en de mengverhoudingen behoorden tot de bedrijfsgeheimen.

Een schilder had in zijn werkplaats een aantal gekleurde poeders (de pigmenten), die hij fijn wreef met een zware steen met bijvoorbeeld lijnolie (het bindmiddel) om zo een gekleurde olieverf te maken.

Geen constante kwaliteit

Handmatig gemengde verf heeft geen constante kleur en ook geen constante kwaliteit. Elke verf heeft andere eigenschappen. Dit komt vooral door het bindmiddel. Daarom bepaalt het bindmiddel de soort verf. De eigenschappen hangen ook af van de gebruikte pigmenten, de mengverhouding, de kwaliteit en de combinatie van de verschillende bestanddelen.

Verder lezen

• Het boek ''Kleur op boerderijen''
• 1.0 Historisch verantwoord kleurgebruik
• 2.0 Stel het nadenken over kleuren niet uit tot de schilder komt
• 3.0 Traditionele verf
  • 3.1 Bindmiddelen
  • 3.2 Ondergronden
  • 3.3 Pigmenten
  • 3.4 Kleuren
  • 3.5 Decoratieschilderwerk
• 4.0 Kalkverf en andere waterachtige verven
• 5.0 Teer, teerproducten en teervervangers
• 6.0 Kleurgebruik op boerderijen
• 7.0 De ontwikkeling van het kleurgebruik op het exterieur
• 8.0 Regionale verschillen in kleurgebruik in het Groene Hart
• 9.0 De ontwikkeling van het kleurgebruik in het interieur
• 10.0 Verkleuren van verf
• 11.0 De kleurkeuze
• 12.0 Kleur, monumenten en welstand
• 13.0 Kleurnummers

Bron

Deze tekst is gebaseerd op:

• Ineke de Visser, Kleur op boerderijen. In het groene hart van Holland (Hardinxveld-Giessendam 2006)

Deze publicatie is tot stand gekomen door eigen onderzoek en o.a. de volgende bronnen:

• M. de Keijzer en P. Keune, Pigmenten en bindmiddelen (Amsterdam, 2001)
• L. Simis, bewerkt door H. Janse, en J. Berghuis jr., Schilder- en Verfkunst (’s-Gravenhage, z.j.)
• H.J. Zantkuyl, Bouwen in Amsterdam (Amsterdam, 1973-1992 p. 94-108)