Kraplak
Kraplak is een plantaardig pigment dat gemaakt wordt van meekrap. Elke verf bestaat voor een groot deel uit twee belangrijke bestanddelen; het pigment en het bindmiddel. Een pigment is een poedervormige stof die kleur geeft aan de verf. Het bindmiddel zorgt ervoor dat de pigmentdeeltjes aan elkaar en aan de ondergrond hechten.
Historisch kleurgebruik
Bij een goede restauratie is een op de historie gebaseerde kleurkeuze belangrijk. Om de ontwikkeling van het historisch kleurgebruik te begrijpen, is enige kennis over de belangrijkste historische pigmenten nodig. Een voorbeeld hiervan is kraplak, een rood pigment. Het is een duur pigment dat niet giftig is. Verf gemaakt met kraplak is transparant en niet lichtecht, dat wil zeggen: het verbleekt in het zonlicht. Kraplak was ondanks zijn nadelen een veel gebruikt pigment totdat aan het einde van de 19de eeuw een kraplak imitatie op de markt kwam. De officiële naam voor imitatie kraplak is synthetische alizarine. Dit is 40 maal zo goedkoop als de natuurlijke kraplak en het is meer lichtecht, maar nog steeds transparant. Het is niet verwonderlijk dat de meekrapteelt (waar men kraplak van maakt) hierna sterk terugliep.
Verkleuren
Kleuren veranderen onder invloed van licht, warmte, vocht en bepaalde bestanddelen in de lucht. Bij boerderijrestauraties is een duur kleuronderzoek door een deskundige vaak een uitzondering en zodoende zal vaak genoegen genomen moeten worden met een doe-het-zelf kleuronderzoek. Daarom is het goed enige kennis te hebben over het verkleuren van verf. Licht, hitte, vocht, zuurstof, zuren, zwavelwaterstof, hydroxiden, en het bindmiddel in de verf zijn vijanden van de kleurvastheid van kleuren. Kraplak kan onder sommige omstandigheden verkleuren. Kraplak is bijvoorbeeld niet goed bestand tegen licht. Het wordt bleek en verliest gedeeltelijk haar kleur. Vanwege de inwerking van het licht op deze kleur is het goed om altijd goed achter latjes, in sponningen en in donkere hoekjes te kijken.
Verder lezen
- Natuurlijke pigmenten
- Witte pigmenten
- Oker pigmenten
- IJzeroxide pigmenten
- Gele pigmenten
- Rode pigmenten
- Blauwe pigmenten
- Groene pigmenten
- Bruine pigmenten
- Zwarte pigmenten
- Bentheimer kleur
- Ossenbloed
- Olijfgroen
Bron
- M. de Keijzer en P. Keune, Pigmenten en bindmiddelen (Amsterdam, 2001)
- L. Simis, bewerkt door H. Janse, en J. Berghuis jr., Schilder- en Verfkunst (’s-Gravenhage, z.j.)
- Ineke de Visser, Kleur op boerderijen. In het groene hart van Holland (Hardinxveld-Giessendam 2006)
- H.J. Zantkuyl, Bouwen in Amsterdam (Amsterdam, 1973-1992 p. 94-108)