Monument

Uit Agriwiki
The printable version is no longer supported and may have rendering errors. Please update your browser bookmarks and please use the default browser print function instead.

Bij een monument wordt meestal gedacht aan een gebouw. Maar ook andere zaken kunnen een monument zijn. Een grenspaal, hek of een tuinaanleg of een ensemble. Ook zijn er archeologische monumenten. Dit zijn terreinen waarvan bekend is dat het belangrijke archeologische vindplaatsen zijn. Afhankelijk van de overheid die het monument aanwijst, spreken we over rijksmonumenten, provinciale monumenten of gemeentelijke monumenten.

Wat staat er in de wet

In de Monumentenwet van 1988 staat de volgende definitie van een monument:

  1. alle voor tenminste vijftig jaar vervaardigde zaken welke van algemeen belang zijn wegens hun schoonheid, hun betekenis voor de wetenschap of hun cultuurhistorische waarde;
  2. terreinen welke van algemeen belang zijn wegens daar aanwezige zaken als bedoeld onder 1;

De provinciale en gemeentelijke verordeningen kennen doorgaans vergelijkbare definities. De vijftig-jaar grens wordt losgelaten zodat ook jongere monumenten kunnen worden aangewezen.

Het blauwe schildje

Op veel monumenten (maar lang niet alle) treft men een blauwwit schildje aan. Dat wordt vaak een monumentenschildje genoemd. Wat veel mensen niet weten is dat dit schildje niet duidt op een monumentstatus maar een alleen functie heeft in tijden van oorlog. Het is het internationaal erkend herkenningsteken, aangebracht op grond van het Verdrag van 's-Gravenhage van 1954. De bedoeling van dit verdrag is de bescherming van cultuurgoed bij een gewapend conflict zoals een oorlog. Panden met een schildje mogen niet beschoten of op welke wijze dan ook beschadigd worden. Daarom kan men dit schildje ook op sommige (moderne) museumgebouwen, bibliotheken en archieven aantreffen.

Verschillende soorten monumenten

Er bestaan verschillende soorten beschermde (gebouwde) monumenten. Het is belangrijk om deze soorten goed uit elkaar te houden omdat dit tot grote verschillen in de wet- en regelgeving leidt.

Rijksmonumenten en stads- en dorpsgezichten

Rijksmonumenten en stads- en dorpsgezichten zijn beschermd op grond van een besluit van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW). Criterium hierbij is dat de bescherming door de rijksoverheid van landelijk belang wordt geacht. Sinds enkele jaren geld een strikt aanwijzingsbeleid wat er op is gericht om slechts een beperkt aantal monumenten aan de rijksmonumentenlijst toe te voegen. Eigenaren van rijksmonumenten, kunnen in principe gebruik maken van rijkssubsidies, fiscale aftrek van onderhoudskosten en laagrentende leningen van het Nationaal Restauratiefonds.

Provinciale en gemeentelijke monumenten

Het besluit om provinciale en gemeentelijke monumenten te beschermen is door gedeputeerde staten respectievelijk het college van burgemeester en wethouders genomen. De juridische basis daarvoor is gelegen in een provinciale of een gemeentelijke verordening. Het aanwijzen van gemeentelijke en provinciale monumenten is een ingewikkeld proces waarbij veel communicatie met de eigenaars nodig is. Subsidieregelingen voor gemeentelijke en provinciale monumenten zijn meestal veel beperkter of ontbreken soms geheel.

In tegenstelling tot rijksmonumenten, is er bij provinciale en gemeentelijke monumenten geen mogelijkheid om de instandhoudingskosten van de inkomstenbelasting af te trekken. Pogingen om deze rechtsongelijkheid op te heffen hebben tot op heden schipbreuk geleden bij het Ministerie van Financiën.

Eigenaren van provinciale en gemeentelijke monumenten kunnen soms ook gebruik maken van laagrentende leningen van het Nationaal Restauratiefonds.

Monumenten in Nederland

Vaak verkeert men in de veronderstelling dat deze monumenten een meer regionale of plaatselijke betekenis hebben. Dat klopt lang niet altijd. Het aanwijzingsbeleid, de selectie en de bescherming van monumenten is niet zo geregeld dat de belangrijkste 'vanzelf' rijksmonument worden, de minder belangrijke automatisch provinciale of gemeentelijke. Er zijn zelfs nog vele, uit monumentenoogpunt (zeer) belangrijke gebouwen die in het geheel geen bescherming genieten. Naast de monumentenstatus kunnen gebouwen/complexen ook aangeduid worden als beeldbepalend, beeldondersteunend, karakteristiek, cultuurhistorisch waardevol of als zogenaamd MIP-pand.

Bron

De tekst is gebaseerd op:

  • P.T. den Hertog, Van Oud naar Behoud (2005)
  • Bureau Helsdingen
  • Wikipedia, Monument

Links

Verder lezen