Spaansgroen

Uit Agriwiki
Kleurmonster van Spaansgroen op hout. Links is Spaansgroen gemengd in lijnolie. Rechts is Spaans groen gemengd in standolie. Let op: de kleuren op een beeldscherm zijn niet betrouwbaar; getoond monster is slechts ter indicatie. Foto: Bureau Helsdingen

Elke verf heeft twee belangrijke bestanddelen; het pigment en het bindmiddel. Een pigment is een poedervormige stof die kleur geeft aan de verf. Het bindmiddel zorgt ervoor dat de pigmentdeeltjes aan elkaar en aan de ondergrond hechten.

Historisch kleurgebruik

Bij een goede restauratie is een op de historie gebaseerde kleurkeuze belangrijk. Om het historisch kleurgebruik te begrijpen, is kennis over de belangrijkste historische pigmenten nodig. Een voorbeeld hiervan zijn groene pigmenten. Spaansgroen is zo’n groen pigment. Groene aarde is niet geschikt in olieverf, het werd wel toegepast in kalkverf. Spaansgroen was dus als enige groenige pigment geschikt voor het schilderen van houtwerk met olieverf. Dit was echter alleen voor de rijken betaalbaar. Spaansgroen is giftig en wordt gemaakt door koperplaten in wijnresten te leggen. Wat giftig is voor mensen, is ook niet gezond voor allerlei houtaantasters en dus goed voor het behoud van het hout. Spaansgroen is een bizar en lastig te verwerken pigment. Het bestaat uit blauwgroene glinsterende korrels. De korrels zijn hard en grof en laten zich niet mooi verdelen in het bindmiddel. Hierdoor blijven de pigmentkorrels meestal met het blote oog zichtbaar in de verf. Het is een wat vreemde onregelmatig dekkende glinsterende verf, die merkwaardig genoeg met loodwit vermengd, zachtblauw wordt. Naast Spaansgroen waren er nog meer giftige koperverbindingen in gebruik. Het blauwgroene friesgroen en het mooie Schweinfürtergroen. Dit is een zeer giftig koperarsenicumhoudend pigment. Een echt gifgroen pigment dus.

Kleurnummers

Met een bepaald pigment kan men een bepaalde kleur maken. Hoe die kleur precies uitpakt is onder andere afhankelijk van het gebruikte bindmiddel, de mengverhouding, de ondergrond en de lichtinval. Daarnaast zijn historische pigmenten vaak natuurlijke stoffen en dus nooit constant van kwaliteit en kleur. Ook zorgen verwering en vervuiling voor het veranderen van de kleuren. De genoemde kleurnummers zijn daarom slechts een indicatie!

Verder kunnen foto’s en beeldschermen onderling sterk verschillen in de weergave van een kleur (dit is goed te zien in een tv-winkel). Ook zijn kleuren in een boek of een folder onbetrouwbaar. Alleen een echte verfwaaier geeft een betrouwbare weergave van een kleur.

Tot slot komen de namen die verffabrikanten aan bepaalde kleuren geven lang niet altijd overeen met de kleuren die verkregen worden als de genoemde pigmenten in olie worden aangemaakt.

De bovenstaande kanttekeningen in acht nemend volgen hieronder toch hier enkele kleurnummers ter indicatie, omdat dit de enige betrouwbare manier is om weer te geven hoe een kleur eruitziet.

Spaansgroen 1 (lijnolie)

ACC code: -

NCS code: -

RAL code: 4352 B

Spaansgroen 2 (standolie)

ACC code: N9.32.20

NCS code: 5308 B

RAL code: 6004

Verder lezen

Bron

Deze tekst is gebaseerd op:

  • Ineke de Visser, Kleur op boerderijen. In het groene hart van Holland (Hardinxveld-Giessendam 2006)

Deze publicatie is tot stand gekomen door eigen onderzoek en o.a. de volgende bronnen:

  • M. de Keijzer en P. Keune, Pigmenten en bindmiddelen (Amsterdam, 2001)
  • L. Simis, bewerkt door H. Janse, en J. Berghuis jr., Schilder- en Verfkunst (’s-Gravenhage, z.j.)
  • H.J. Zantkuyl, Bouwen in Amsterdam (Amsterdam, 1973-1992 p. 94-108)