Stalraam restaureren

Uit Agriwiki

Stalramen zijn door hun toepassing in stallen en het materiaal, vaak slecht onderhouden. In een stal is het milieu onvriendelijk voor bouwmaterialen en helemaal voor een gietijzeren of stalen stalraam. Toch zijn deze stalramen goed te restaureren.

Materialen van stalramen

Er zijn verschillende soorten stalramen. Naast verschillende indelingen van de ruiten zijn er ook verschillende materialen. De materialen zijn te onderscheiden in hout, beton, staal en gietijzer. Hout wordt hier buiten beschouwing gelaten aangezien het restaureren van houten kozijnen elders besproken wordt. Betonnen stalramen zijn ook buiten beschouwing gelaten, aangezien betonnen stalramen niet geacht worden om bouwhistorische waarde te hebben.

Gietijzer en staal, problemen

Gietijzeren en stalen stalramen verschillen wel van materiaal maar kunnen wel het beste op dezelfde manier gerestaureerd worden. Stalen en gietijzeren stalramen zijn slank geconstrueerd. Roest of oxidatie is het grootste gevaar voor deze ramen. Door de slanke constructie is een dergelijk stalraam ook snel doorgeroest. Het roesten van een stalraam kan verschillende oorzaken hebben. Door het toepassen van stopverf ter plaatse van de beglazing. Stopverf droogt uit in de loop der tijd en hierdoor is het mogelijk dat er vocht tussen de beglazing en de stopverf komt. Het vocht kan op die plaatsen het ijzer aantasten wat daardoor gaat roesten. Bewegende delen in de stalramen veroorzaken schade aan de verflaag op ijzeren schanieren. Vocht kan zo het ijzer bereiken en daar voor roest zorgen. Doordat de roest zich langzaam maar zeker uitbreid en de niet beschadigde verf wegdrukt wordt het probleem almaar groter. De schanieren zijn vaak één geheel met het stalraam en daardoor breidt het oxidatieproces zich steeds verder uit.

Problemen verhelpen

Als ijzer oxideert helpt een nieuwe verflaag aanbrengen niet. Ook de stopverf opnieuw aanbrengen heeft geen zin. Het oxidatieproces gaat onder de nieuwe verflaag door en zorgt dat er binnen de kortste tijd weer een roestplek ontstaat door de verflaag heen. Zorg altijd dat voor het aanbrengen van de nieuwe verflaag of het aanbrengen van nieuwe stopverf alle roestplekken zijn weggehaald. Dit kan gedaan worden door met staalborstels het ijzer schoon te borstelen. Ga door totdat het ijzer weer glimt. Zorg ervoor dat er geen stof of gruis achterblijft en breng direct daarna een goede primer aan (ook onder nieuw aan te brengen stopverf). Als het stalraam zich in een gestuukte of gepleisterde gevel bevindt is het aan te raden om de stalramen uit te nemen. Een stalraam is namelijk ingemetseld met lippen. Om een stalraam te verwijderen moten deze lippen uitgehakt worden. Dit zorgt onherroepelijk voor schade aan het metselwerk. Het is daarom belangrijk dat dit bij het terugplaatsen van de ramen niet meer is te zien. Als het stalraam uitgenomen is kan het in een werkplaats worden behandeld. Hier hebben ze de technieken om een oud stalen of gietijzeren stalraam weer geheel te herstellen. In de werkplaats worden de ruitjes zorgvuldig uitgenomen en opgeslagen waarna het hele stalraam wordt gestraald. Al de (stop)verf en roest worden op deze manier totaal verwijderd. Direct hierna wordt het stalraam geschoopeerd. Dit is het verzinken van ijzer. Er wordt een dunne laag zink aangebracht als basis voor de verdere afwerklagen die gespoten of met de kwast aangebracht kunnen worden.

Bronnen

Deze tekst is gebaseerd op:

  • Monumentenwacht, Inspectiehandboek 1, 1.4, p.54
  • Lennert Vrij, Boerenerven op het landgoed Twickel, p.102

Links