Gotiek

Uit Agriwiki
Restant van het Agnietenklooster achter Groenmarkt 3 te Gorinchem, vóór de restauratie. (Foto RDMZ, 1981.) Bron: Groningen, C.L. van, De Alblasserwaard, De Nederlandse monumenten van geschiedenis en kunst, bezienswaardigheden in de Alblasserwaard Zuid-Holland Nederland, RDMZ Zeist 1992, pag. 147.

De Gotiek is afkomstig uit Frankrijk waar vele kathedralen in deze stijl gebouwd zijn. In gotische kerken speelt licht een belangrijke rol. De robuustheid van de romaanse stijl werd vervangen door een skelet van samengestelde kolommen. De vensters werden steeds hoger en breder en waren vaak ingevuld met gebrandschilderde ramen en glas-in-lood. 'God is licht' is het uitgangspunt van de Gotiek.

Kenmerken[bewerken | brontekst bewerken]

Gotische kerken vallen vooral op door hun immense hoogte. Karakteristiek zijn de luchtbogen en de steunberen aan de buitenzijde van de kerk, die de hoge ijle constructie de vereiste stevigheid moesten geven. Gotiek is vooral te herkennen aan de spitse bogen in vensters en de omlijsting van deuren. In de vensters zien we traceringen van maaswerk in de vorm van geometrische figuren zoals cirkels en de zogenaamde driepas. De Italiaanse bouwmeesters waren weinig gecharmeerd van deze stijl en vonden het zelfs lelijk. Ze verwezen ernaar als een 'stijl van Goten' wat gelijk stond aan een barbaarse bouwstijl, waar de naam vandaan komt. De Utrechtse Domkerk, de Sint-Jan in 's-Hertogenbosch en de Sint-Michaëlkerk in Zwolle zijn markante voorbeelden van deze bouwstijl.

Bouwwerkzaamheden[bewerken | brontekst bewerken]

Het bouwen van een gotische kathedraal was een langdurige kwestie. Telkens moesten gelden worden ingezameld en werden bouwplannen aangepast aan de bestaande religieuze en politieke verhoudingen. Dat betekent dat er kerken zijn die niet volgens de oorspronkelijke opzet zijn afgemaakt. In de praktijk kon men er met tussenpozen eeuwen mee bezig zijn. Het gevolg is dat veel gebouwen niet stijlzuiver meer zijn. Daarbij komt nog dat het interieur in veel gevallen niet meer middeleeuws is. De lange bouwtijd, maar ook de beeldenstorm van 1566, hebben ervoor gezorgd dat het katholieke interieur in veel gevallen voorgoed is verdwenen ten gunste van een veel soberder interieur dat beter bij de protestantse overtuiging en eredienst past.

Niet-religieuze voorbeelden[bewerken | brontekst bewerken]

In tegenstelling tot de romaanse bouwkunst kennen we van de gotiek ook wereldse vertegenwoordigers. Gotische huizen zijn er nauwelijks meer, ze waren meestal van hout en daardoor gevoelig voor brand. Maar stenen laatmiddeleeuwse stadhuizen, onderkomens van de stedelijke besturen die ook veel belang hechtten aan een representatief onderkomen, zijn er nog wel. Beroemd is het geheel vrijstaande stadhuis van Gouda dat dateert uit 1448-1459. Door de centrale ligging op de Markt zijn de weelderige gotische decoraties van alle kanten goed te bekijken. Met dit voor zijn tijd enorme gebouw toonde het stadsbestuur dat Gouda een stad van betekenis was. Gotische stadhuizen zijn ook in steden als Middelburg (1452-1458) en Veere (1474-1477) te bewonderen. In de voorgevel van het (gereconstrueerde!) Middelburgse stadhuis bevinden zich 25 beelden van graven en gravinnen die over Zeeland hebben geregeerd.

Bron[bewerken | brontekst bewerken]

  • M. Stokroos Alles wat je altijd al wilde weten over monumenten en bouwstijlen (Bussum 2006)


Links[bewerken | brontekst bewerken]