Formele tuin

Boerderij met geometrische vormen in de tuin

Boerderijtuin in formele stijl. Formele tuinen zijn meestal aparte siertuintjes binnen de boerentuin. Ze zijn te herkennen aan de indeling met geometrische vormen binnen in een vierkant of rechthoek. De bedden worden omgeven door buxushaagjes of andere randplantjes en zijn bijvoorbeeld cirkelvormige, vierkant, rechthoekig, ovaal of maanvormig.

Oorspronkelijk werden deze geometrische bedden omgeven door schelpen, grind of aarde. Tussen de bedden werd iedere zaterdag geharkt.

Renaissancetuin

Overzicht van tuin met bakhuis in Gelselaar

Bij formele boerentuinen werd gewerkt vanuit de grondprincipes van de renaissancetuin waarin een contrast met de natuurlijke omgeving werd gerealiseerd. Men liet door de natuur bewust een onnatuurlijke geometrische vorm te geven zien dat de woeste gronden om hen heen kon worden beheerst. Er was dan ook een duidelijke begrenzing tussen tuin en omgeving. Hiervoor werden strak gesnoeide hegjes, hagen en leilinden, en allerlei geschoren en geknipte figuren van buxus of taxus. Vooral symmetrie was zeer belangrijk. Zo werden de vormen van de tuin vaak aangepast aan de maatvoering van de voorgevel van de boerderij.

Verspreiding

De formele tuin kwam in eerste instantie vooral voor rond kastelen en buitenplaatsen. Boeren namen elementen van deze formele tuinen over, en plaatste deze op de meest zichtbare plek van het erf -- vóór de voorgevel van de boerderij. Dit betekende dat het soms ten koste ging van de moestuin of nutstuin die dan werden verplaatst naar de zijkant van de boerderij. Vooral in het rivierengebied, o.a. de Betuwe, de Vijfheerenlanden en de Alblasserwaard, vind je nog formele tuinen terug. Ook in andere gebieden van Nederland waar boeren welvarend waren kun je nog tuinen met formele elementen herkennen.

Bron

Voorhorst, Jacomien. Boerenerven: vroeger en nu. Uitgeverij Terra, 1996.