Berlijns blauw
Elke verf heeft twee belangrijke bestanddelen; het pigment en het bindmiddel. Een pigment is een poedervormige stof die kleur geeft aan de verf. Het bindmiddel zorgt ervoor dat de pigmentdeeltjes aan elkaar en aan de ondergrond hechten.
Historisch kleurgebruik[bewerken | brontekst bewerken]
Bij een goede restauratie is een op de historie gebaseerde kleurkeuze belangrijk. Om het historisch kleurgebruik te begrijpen, is kennis over de belangrijkste historische pigmenten nodig. Een voorbeeld hiervan zijn de blauwe pigmenten. Berlijns blauw (ook wel Pruisisch blauw) is zo’n blauw pigment en wordt vanaf 1720 in verf toegepast. Het is betaalbaar, maar niet geschikt voor buiten. En zoals altijd, wanneer iets eerst erg duur is en plotseling betaalbaar wordt, komt het direct in de mode. In boerderijen is het nog heel lang een veelgebruikte kleur geweest.
Verkleuren[bewerken | brontekst bewerken]
Kleuren veranderen onder invloed van licht, warmte, vocht en bepaalde bestanddelen in de lucht. Bij boerderijrestauraties is een duur kleuronderzoek door een deskundige vaak een uitzondering en zodoende zal vaak genoegen genomen moeten worden met een doe-het-zelf kleuronderzoek. Daarom is het goed enige kennis te hebben over het verkleuren van verf. Licht, hitte, vocht, zuurstof, zuren, zwavelwaterstof, hydroxiden, en het bindmiddel in de verf zijn vijanden van de kleurvastheid van kleuren. Berlijns blauw kan onder sommige omstandigheden verkleuren. Berlijns blauw is bijvoorbeeld niet erg bestand tegen licht. Vanwege de inwerking van het licht op Berlijns blauw is het goed om altijd goed achter latjes, in sponningen en in donkere hoekjes te kijken. Ook is Berlijns blauw gevoelig voor kalkhoudende bindmiddelen en voor hitte en kan hierdoor bruin worden. Dit is eenvoudig vast te stellen met een experiment met Berlijns blauw en gebluste kalk. Doordat Berlijns blauw niet tegen alkaliën bestand is, kleurt het blauw na een dag bruin. Tijdens onderzoek zijn vier verschillende tinten Berlijns blauw opgezet. Vooral de donkere tinten waren prachtig diepblauw van kleur. De volgende dag echter waren ze alle vier bruin geworden. Na een aantal weken keert de blauwe kleur weer wat terug.
Kleurnummers[bewerken | brontekst bewerken]
Met een bepaald pigment kan men een bepaalde kleur maken. Hoe die kleur precies uitpakt is onder andere afhankelijk van het gebruikte bindmiddel, de mengverhouding, de ondergrond en de lichtinval. Daarnaast zijn historische pigmenten vaak natuurlijke stoffen en dus nooit constant van kwaliteit en kleur. Ook zorgen verwering en vervuiling voor het veranderen van de kleuren. De genoemde kleurnummers zijn daarom slechts een indicatie!
Verder kunnen foto’s en beeldschermen onderling sterk verschillen in de weergave van een kleur (dit is goed te zien in een tv-winkel). Ook zijn kleuren in een boek of een folder onbetrouwbaar. Alleen een echte verfwaaier geeft een betrouwbare weergave van een kleur.
Tot slot komen de namen die verffabrikanten aan bepaalde kleuren geven lang niet altijd overeen met de kleuren die verkregen worden als de genoemde pigmenten in olie worden aangemaakt.
De bovenstaande kanttekeningen in acht nemend volgen hieronder toch hier enkele kleurnummers ter indicatie, omdat dit de enige betrouwbare manier is om weer te geven hoe een kleur eruitziet.
Berlijns blauw (lijnolie)[bewerken | brontekst bewerken]
ACC code: SO.30.20 maar donkerder
NCS code: S7020-B of S7020-R90B
RAL code: 5004
Verder lezen[bewerken | brontekst bewerken]
- Het boek ''Kleur op boerderijen''
- 1.0 Historisch verantwoord kleurgebruik
- 2.0 Stel het nadenken over kleuren niet uit tot de schilder komt
- 3.0 Traditionele verf
- 4.0 Kalkverf en andere waterachtige verven
- 5.0 Teer, teerproducten en teervervangers
- 6.0 Kleurgebruik op boerderijen
- 7.0 De ontwikkeling van het kleurgebruik op het exterieur
- 8.0 Regionale verschillen in kleurgebruik in het Groene Hart
- 9.0 De ontwikkeling van het kleurgebruik in het interieur
- 10.0 Verkleuren van verf
- 11.0 De kleurkeuze
- 12.0 Kleur, monumenten en welstand
- 13.0 Kleurnummers
Bron[bewerken | brontekst bewerken]
Deze tekst is gebaseerd op:
- Ineke de Visser, Kleur op boerderijen. In het groene hart van Holland (Hardinxveld-Giessendam 2006)
Deze publicatie is tot stand gekomen door eigen onderzoek en o.a. de volgende bronnen:
- M. de Keijzer en P. Keune, Pigmenten en bindmiddelen (Amsterdam, 2001)
- L. Simis, bewerkt door H. Janse, en J. Berghuis jr., Schilder- en Verfkunst (’s-Gravenhage, z.j.)
- H.J. Zantkuyl, Bouwen in Amsterdam (Amsterdam, 1973-1992 p. 94-108)
